Vrouwenmars

Na ruim anderhalf jaar niet meer georganiseerd te hebben gelopen, op de NoorderRondTochten na, was het nu ineens twee weekenden raak. Na de 4Daagse van vorige week, ging dit weekend de Tocht om de Noord door, met voorafgaand op vrijdag de Vrouwenmars. Deze Vrouwenmars stond in eerste instantie gepland voor 4 mei 2020, maar toen mocht deze tocht helaas niet doorgaan. Gelukkig mocht dat vandaag wel.

De Vrouwenmars was/is onderdeel van de herdenking van 75 (+1) jaar bevrijding. Het is een stukje geschiedenis dat in het verleden weinig aandacht heeft gehad. Dat geldt overigens voor heel veel vrouwen die een rol hebben gespeeld in de geschiedenis van WOII. In die tijd waren het toch vooral de mannen die de dienst uitmaakten en dus ook de mannen die een prominente rol speelden in de geschiedkundige verhalen. Gelukkig is er de laatste jaren veel meer aandacht voor de rol die vrouwen hebben gespeeld en dus is er ook aandacht voor de zogenaamde Vrouwenmars.

Tegen het einde van WOII wilden de Duitse bevelhebbers de sporen van hun regime uitwissen, maar dat viel natuurlijk nog niet mee. Toen de Canadese en Poolse bevrijders kamp Westerbork steeds dichter naderden, voelden de bevelhebbers nattigheid, De allerhoogste bazen gingen er vandoor, maar niet voordat ze de bewakers de opdracht hadden gegeven om de sporen uit te wissen. Een van de bevelen was om de 116 vrouwelijke politieke gevangen naar Groningen te brengen om ze daar te fusilleren. Uiteindelijk kwam het niet zover, maar wat die vrouwen hebben meegemaakt is natuurlijk niet te bevatten.

In navolging van deze vrouwen liep ik vandaag met Mams en 114 andere vrouwen de Vrouwenmars. Om op tijd  aanwezig te kunnen zijn, waren Mams en ik gister al afgereisd naar Groningen-stad, zodat  we daar vanmorgen om 6.30 uur in de (door de organisatie verzorgde) bus konden stappen naar kamp Westerbork. Dat was dus ondanks het feit dat we ons al in de stad bevonden nog vroeg opstaan.

In de bus kregen we een podcast te horen over de Vrouwenmars en het is ongelooflijk, maar deze podcast zorgde ervoor dat zo'n vijftig vrouwen de half uur durende reis compleet stil waren en luisterden naar het  verhaal van de vrouwen van toen. Hier vind je de dat verhaal.

Eenmaal aangekomen bij kamp Westerbork werd het gezelschap vrouwen nog uitgebreid met vrouwen die rechtstreeks naar de startplaats waren gekomen. Vanaf de parkeerplaats van het herinneringscentrum volgden we Guido van Abuys, de curator van het herinneringscentrum naar het voormalige kamp. Het voormalige kamp ligt ongeveer drie kilometer van het herinneringscentrum en de heer Van Abuys ging ons op de fiets voor naar de plek van de openingsceremonie.

Ik kreeg acuut kippenvel toen de heer Van Abuys aangaf dat hij nu, voor het eerst sinds zijn aantreden voelde hoe het is/was om voor te gaan in een stoet, een mars, een groep. En dat terwijl hij dus een groep voorging in goede omstandigheden.

Hij vertelde over de omstandigheden waarin de politieke vrouwelijke gevangenen verbleven tijdens hun  detentie. Hij vertelde over de blauwe overalls met rode schouderstukken die vrouwen droegen. Hij vertelde over het rode nummer op de rug van die overalls, dat nummer dat je degradeerde van mens, van persoon met een eigen identiteit, tot een naamloos persoon, tot slechts nummer. Om het dan nog maar niet te hebben over het feit dat die rode schouderstukken vooral bedoeld waren om te gebruiken als schietschijf mocht iemand proberen te ontsnappen.

Na de  introductie van de heer Van Abuys, werd het woord overgedragen aan de kleindochter van een van de vrouwen die de Vrouwenmars daadwerkelijk had meegemaakt, mevrouw Willempje Burger-Stroeve. En het was niet dat deze mevrouw zelf ook maar iets had gedaan om de bezetter dwars te zitten, nee haar man was ondergedoken en door haar op te pakken, moeder van een koppel jonge kinderen, probeerde men haar man te pakken te krijgen. Helaas voor de bezetter wist mevrouw Burger helemaal niets, maar vrijlaten was er niet bij, en dus werd zij onderdeel van de Vrouwenmars. Weer een kippenvelmoment.

Na deze, zeer persoonlijke toespraak, las mevrouw Anna van der Molen van het OVCG de namen van de 116 vrouwen voor. Iedere deelneemsters aan de Vrouwenmars had een nummer toegewezen gekregen en daarbij het verzoek gekregen om een band te maken met het betreffende nummer, zodat de link naar het verleden nog duidelijker werd. Mams en ik hadden nummer 19 en 20 toegewezen gekregen en met om onze arm de band met dat nummer vertrokken, we na het voorlezen van de namen, in groep 1 op weg naar Groningen.

De 116 vrouwen van nu waren ingedeeld in drie groepen en het was de bedoeling dat die drie groepen georganiseerd, samen als groep, de reis naar Groningen zouden maken, met als eindpunt het voormalige  Huis van Bewaring, waar voor veel vrouwen in de oorlogsjaren juist de weg naar Westerbork begon. Onderweg werd gezorgd voor een natje en droogje, maar er waren ook momenten van bezinning en beleving in het programma opgenomen. Met nummer 19 en 20 zaten Mams en ik in groep 1 en zo vertrokken we direct na de plechtigheden voor de veertig kilometer lange tocht naar Groningen. Elke groep kreeg een vlag mee, wij als groep 1 de Canadese, groep 2 kreeg de Poolse en groep 3 de Nederlandse vlag. De vlaggen zouden in Groningen weer deel uitmaken van de afsluitende ceremonie.

We verlieten het voormalige kamp over een zandpad langs de woning van de kampcommandant. Er was even wat verwarring over de juiste route, maar gelukkig waren we op de goede weg. Na het zandpad kwamen we op de doorgaande weg en dus op asfalt. dat was te merken, want het tempo ging wat omhoog. Omdat was afgesproken dat we een gemiddeld wandeltempo van vijf km per uur zouden aanhouden, kregen we vooraan een seintje dat het even wat rustiger moest. Dat gebeurde. Op deze manier was het tempo voor iedereen bij te houden en bleven we als groep bij elkaar.

Over de route is niet veel bijzonders te vertellen, deze was voornamelijk recht toe, recht aan richting Groningen, deze maakte de Vrouwenmars niet bijzonder. Wat de Vrouwenmars wel bijzonder maakte, waren de "activiteiten" onderweg.

De eerste activiteit was bij de Theaterboerderij in Ekehaar. Hier kregen we een bakkie, met koek, was er toiletmogelijkheid en er werd een lied voor ons gezongen. De groep kon niet in één keer naar binnen, dus wachtten wij na het toiletbezoek even buiten, onder het genot van een bakkie.

Het lied, gezongen door Marlot en speciaal voor dit evenement geschreven, was het wachten waard. Geschreven over de Vrouwenmars met een link naar het heden. Mocht je het willen beluisteren, klik hier.

Toen we dachten dat de groep weer compleet was, vertrokken we weer. Even later bleek dat we nog twee personen misten, dus we deden rustig aan tot we echt weer compleet waren.

Na Ekehaar vervolgden we onze weg naar Rolde, waar we werden getrakteerd op een simpel biscuitje, iets wat voor de vrouwen 76 jaar geleden een enorme traktatie was.

Na deze onderbreking ging het weer verder. Er werd echt goed voor ons gezorgd, want een poos later stond er alweer een bakkie voor ons klaar en dat niet alleen, er waren bankjes en toiletten. Wij liepen hier dus wel in het spoor van de 116 vrouwen uit 1945, maar de omstandigheden waren op geen enkele manier te vergelijken.

Ook hier werd de link naar het verleden gelegd. Er waren twee verhalenvertellers die zich hadden verdiept in het leven van twee van de vrouwen uit 1945. Zij vertelden over de ervaringen van die vrouwen, voor zover die natuurlijk bekend waren.

Toen groep 2 arriveerde, was het voor ons tijd om weer verder te gaan, op naar Vries voor de lunchpauze en de volgende activiteit.

In Vries werden we weer opgewacht door de rijdende koffiebar, deze keer niet voor een bakkie, maar voor een kop soep. We kregen allemaal een lunchpakket en streken weer neer op de bankjes of in het gras. De soep was aangepast aan het thema, namelijk Vrijheidssoep. Wat er precies in zat, is niet duidelijk, maar het was een lekker soeppie. En ook hier waren de verhalenvertellers er weer, voor een vervolg op de eerder vertelde verhalen.

 

Na de lunch ging het weer verder. Langs het Noord-Willemskanaal richting De Punt. Op een totaal onverwachte plek stond er ineens een tafel met chocolaatjes en was er gelegenheid om naar het toilet te gaan. Wat bleek, één van de vrouwen uit een andere groep woont daar en haar man had een aardigheidje voor alle dames en hij stelde zijn toilet beschikbaar. Nou ja, met zoveel vrouwen is er altijd wel een die moet plassen, dus nu ook. Een handjevol dames ging naar het toilet en de rest genoot van een chocolaatje en kletste wat.

Toen de organisatie voorbij kwam, stopten ze, bang dat er problemen waren, maar we konden ze gerust stellen, geen problemen, maar een leuk tussendoortje. Toen we weer compleet waren, vervolgden we onze weg.

 

Er wachtte ons nog één stop voor het eindpunt. Hier stonden de koffiebar, de bankjes en de toiletten weer klaar, maar voor we daar heen gingen, werden we nog één keer getrakteerd op een verhaal van een verhalenverteller. 

Na deze laatste stop ging het naar het Huis van Bewaring in Groningen. Dat was een kwestie van simpelweg de weg volgen, door Glimmen, door Haren, waar de prachtige huizen nog wel wat gespreksstof opleverden, door naar Groningen.

Dat we plaatsnaambord van Groningen bereikten, wilde niet zeggen dat we er al waren, dat duurde nog een paar kilometer. Bij het Huis van Bewaring kregen we een groot applaus. Onze captain van de dag, Fenny, sloot af met: "Jullie zijn vrij!" waarop wij juichend doorliepen. We kregen een medaille en een zakje tulpenbollen en vervolgens was het wachten op de andere twee groepen, zodat we met zijn allen de sluitingsceremonie konden volgen. Ook werd een groepsfoto van groep 1 gemaakt.

Gelukkig stond "onze" koffiebar ook weer hier, zodat het wachtten kon plaatsvinden onder het genot van een bakkie. Toen alle groepen binnen waren, gaf Peter Velthuis, organisator van de Vrouwenmars het woord aan CdK van Groningen, de heer Paas. Hij bedankte ons voor onze deelname, gaf aan hoe belangrijk het is dat we onze vrijheid gedenken, kwam terug op het verhaal van mevrouw Willempje Burger-Stroeve en vertelde nog wat wetenswaardigheden. Dit alles met een lach en een traan.

 

Vervolgens werden de vlaggen opgehangen en was het tijd voor de afsluitende groepsfoto, met op de achtergrond de groepsfoto van de vrouwen die in 1945 de Vrouwenmars liepen.

Tijdens het maken van de groepsfoto maakte ik een foto van de fotografen, want dat waren er ook een heleboel.

 

 

Nadat de laatste groepsfoto was gemaakt, was de sluitingsceremonie voorbij. Nu moesten we nog terug naar het Centraal Station. We besloten om dat ook maar lopend te doen, die anderhalve kilometer konden er nog wel bij.

Met die anderhalve kilometer kwam het dagtotaal op bijna 45 km. De gps gaf bijna 40 aan en dat zonder de kilometers van het herinneringscentrum naar het voormalig kamp.

Het was een bijzondere dag en ik ben blij en trots dat ik er deel van heb uitgemaakt. De saamhorigheid in onze groep was groot, de link met de geschiedenis bijzonder en het besef dat wij het nu goed hadden, maakte het nog indrukwekkender voor mij.

Dat het niet alleen voor mij indrukwekkend was, blijkt wel uit de aandacht die er was in de media. Vooraf en achteraf bij RTV Noord, bij RTV Drenthe, op de site van de NOS en in de krant:

Al met al een zeer gedenkwaardige dag, die ik niet snel zal vergeten.