Vrouwenmars, Herinneringscentrum Kamp Westerbork-Assen

Vandaag stond ik echt heel vroeg op. Ik ging met Hilly op pad voor de Vrouwenmars. Ik deed al twee keer eerder meer met de Vrouwenmars, in 2021 en 2022. Dit jaar is het geen eendaagse mars, maar een driedaagse, net zoals de 116 vrouwen deze in 1945 hebben gelopen.

Nadat ik de auto bij Hilly en haar Manlief Piet op de oprit had gezet, was er nog net genoeg tijd om mijn spullen binnen te zetten en naar het toilet te gaan voor Piet ons naar Herinneringscentrum Kamp Westerbork bracht. Daar aangekomen bleek dat we toch nog wel wat rustiger aan hadden kunnen doen, we moesten nog even buiten wachten. Tijdens het wachten werd wel de namenlijst (in twee delen) van de 116 vrouwen uit 1945 opgehangen.

Even later konden we ons binnen gaan aanmelden en dat vonden we helemaal niet erg, want het was nog best wel koud buiten. Bij de aanmelding kregen we een band met een nummer, overeenkomstig met die van een van de vrouwen, voor mij was dat vandaag nummer 50, ik liep vandaag dus in naam van Antonia Zwetselaar-van der Pol uit Voorthuizen. Op de een of ander manier maakt het feit dat dat nummer bij een naam hoort bij iemand die toentertijd lijfelijk aanwezig was in dit kamp en bij de Vrouwenmars de geschiedenis voor mij nog tastbaarder.

Nadat Hilly en ik ons nummer hadden gekregen, werd het erg druk binnen, er waren twee bussen met deelnemers vanuit Assen aangekomen. We besloten om maar weer naar buiten te gaan. Daar stonden ondertussen banners met informatie over de Vrouwenmars en nadat we die op de foto hadden gezet, bleken er ook bekenden te zijn. De tijd tot vertrek naar het voormalige kamp, een krappe 3 kilometer vanaf het herinneringscentrum brachten we dan ook door met bijpraten.

Nadat alle deelnemers waren aangemeld, vertrokken we in een lange stoet richting het voormalige kamp, waar we weer verzamelden in een oude barak. In de barak werd de Vrouwenmars officieel geopend door organisator Rixt van Gosliga en gastsprekers Ika van Doorn (nabestaande) en Guido van Abuys (curator Herinneringscentrum Kamp Westerbork). En terwijl we daar stonden te luisteren, brak de zon door de mist heen. Dat voelde voor mij extra bijzonder omdat de gastsprekers citaten van meerdere vrouwen uit 1945 aanhaalden waarin de vrouwen aangaven, ondanks de barre omstandigheden en de onzekerheid, te genieten van het lenteweer en het ontluikende groen.

Nadat de gastsprekers hun verhaal hadden verteld was het tijd om de namen van de 116 vrouwen voor te lezen. Van een aantal vrouwen was een nabestaande aanwezig en die mocht dan de naam van zijn/haar dierbare voorlezen, een beladen en bijzonder moment van deze Vrouwenmars.

Na het officiële deel vertrokken de deelnemers in drie groepen voor de tocht naar Assen. Hilly en ik waren ingedeeld in de derde startgroep, we hadden dus nog even tijd om rond te kijken. Ik besloot om de 102.000 stenen op de voormalige appelplaats te bezoeken. Hoewel ik de laatste jaren meerdere keren daar ben geweest, blijft het voor mij onvoorstelbaar dat elke steen staat voor een mens dat niet is teruggekeerd vanuit de vernietigingskampen. Ik nam dus even de tijd om daar bij stil staan.

Weer terug in de barak bleek dat er nog meer banners met informatie stonden en dat we bij de finish een boek van Ika van Doorn konden kopen over haar grootmoeder Nonny, deelnemer aan de Vrouwenmars.

Na ruim een kwartier wachten mocht ook de derde groep vertrekken. De eerste vijf kilometer liepen wij als groep, om het gevoel van 80 jaar geleden te ervaren, daarna mochten we op eigen tempo verder. Die eerste vijf kilometer bleken inclusief het wandelen van het Herinneringscentrum naar het voormalig kampterrein te zijn, dus toen we weer bij de parkeerplaats van het Herinneringscentrum kwamen, viel de groep langzaam uiteen.

Onze eerste stop zou in Ekehaar zijn, in het Dorpshuis waar vandaan ik al vele wandelingen heb gemaakt. Een punt dus om naar uit te kijken. Ook staat in Ekehaar het eerste beeld uit de serie van vijf die speciaal voor de Vrouwenmars is gemaakt. Op weg naar Ekehaar waren Hilly en ik druk in gesprek over de Vrouwenmars en alles wat er mee samenhangt, voor we het wisten waren we dan ook in Ekehaar. In het Dorpshuis kregen we een bakkie en we aten wat uit de voorraad. Toen we weer verder gingen, kwamen we na een paar honderd meter uit bij het eerste beeld. We waren duidelijk niet de enige die hier stilstonden.

Vanuit Ekehaar ging het richting Assen. De route was niet gepijld, we liepen op de routebeschrijving, de GPS, de aanwijzingen op straat en natuurlijk op de mensen die voor ons liepen. Net voor Assen stonden er verhaalvertellers op ons te wachten. We gingen erbij zitten en luisterden naar hun verhaal. Ook zij hadden gebruik gemaakt van de dagboeken van deelnemers aan de Vrouwenmars.

Vanaf hier was het niet zo veer meer tot het Drents Museum, het eindpunt van vandaag. We liepen nog een stuk natuurgebied en een blik achterom gaf ons een prachtig uitzicht op de verhaalvertellers en hun publiek.

Omdat de boog nu eenmaal niet altijd gespannen kan staan, was het rondom station Assen even tijd voor gekkigheid. Hilly ging even los aan de achterkant van station en ik aan de voorkant bij Mannes.

Vanaf Mannes was het nog een klein stukje lopen naar het Drents Museum. Ik buurtte nog even bij Bartje voor we de finish bereikten. Binnen kregen we een aandenken en konden we kiezen uit een aantal lekkere snack, het werd Apfelstrudel met vanillesaus, lekker, lekker.

Voor we weer naar het station liepen om de bus naar Beilen te pakken, trakteerden we onszelf nog op een ijsje. We vonden dat we die wel hadden verdiend.

In de bus troffen we twee medewandelaars. Hilly dacht even dat een van de twee Ika van Doorn was, maar het bleek om een nicht van Ika te gaan. Er was dus sprake van enige familiegelijkenis. De twee dames moesten terug naar het Herinneringscentrum. Al pratend vloog de tijd voorbij. We hadden het natuurlijk over de Vrouwenmars, maar door de badges op onze rugzakken kwam het gesprek ook op de Camino, een van de dames gaat binnenkort op de fiets de Camino afleggen.

We vroegen of ze morgen weer zouden lopen, maar dat was niet het geval, al zou het familielid van Nonny zondag wel aanwezig zijn bij de onthulling van het laatste beeld. Met de wens dat we elkaar dan weer zouden treffen, verlieten de dames een paar kilometer eerder dan ons de bus.

Bij thuiskomst wachtte Piet ons op met een heerlijk eenpansgerecht met linzen, we konden zo aanschuiven. Na een rondje opfrissen brachten we een genoeglijke avond door in huize Hilly en Piet. En hoewel ik echt wel mijn steentje bijdroeg, was het voor mij, na alle ellende van de afgelopen maanden met Manlief, zo fijn dat er even voor mij gezorgd werd. That's whats friends are for...